ZAŁOŻENIA l NAUKOWA KONCEPCJA PROGRAMOWA
PRZYSZŁEGO OGRODU BOTANICZNEGO W KIELCACH
WSTĘP
Stały postęp cywilizacyjny i urbanizacja naszego środowiska powoduje to, że wzrasta potrzeba człowieka do coraz większego i pełniejszego kontaktu z przyrodą. Coraz częściej więc wyjeżdżamy za miasto lub chociażby chodzimy do parków, aby tam wypocząć i nasycić się przyrodą. Wielu ludzi jednak od takiego przypadkowego postrzegania przyrody woli, by mu tę przyrodę nieco przybliżyć, aby oglądając różnego typu rośliny mógł o nich dowiedzieć się czegoś więcej. Taką możliwość daje ogród botaniczny, w którym wszystkie rośliny powinny mieć tabliczki z podstawowymi danymi o sobie. Dodatkowo dobrze wykonane tablice informacyjne, foldery, ulotki, a także różnego rodzaju prelekcje i pogadanki organizowane w ogrodzie pełnią rolę edukacyjną i sprawiają, że rośnie wiedza społeczeństwa na temat przyrody, a zwłaszcza jej ochrony. Ogrody botaniczne w XXI wieku pełnią też bardzo ważną rolę jako centra ochrony różnorodności biologicznej flor czyli tzw. banki genów roślinnych.
Obecnie w naszym kraju działają 33 ogrody botaniczne i arboreta. Niestety ich liczba jest zbyt mała w stosunku do istniejących potrzeb, a są one w kraju rozmieszczone nieregularnie. Dość powiedzieć, że pomiędzy Warszawą a Krakowem nie istnieje żadna tego typu placówka. Powstanie ogrodu botanicznego w Kielcach z całą pewnością przyczyniłoby się, choć w części, do zlikwidowania tej białej plamy na mapie Polski. Nowy ogród botaniczny będzie także ważną placówką dydaktyczną dla kieleckich uczelni, a przede wszystkim Akademii Świętokrzyskiej.
Próby zbudowania takiego ogrodu w Kielcach były już podejmowane od dawna. Wymienić tu należy wysiłek prof. Zygmunta Czubińskiego, który zaplanował powstanie ogrodu na terenie tzw. Dołów Siekluckiego czy też prof. Stanisława Cieślińskiego obejmującego teren w okolicach Gór Dalnia i Grabina. Obecna inicjatywa władz miasta i Geopark-u Kielce przy współpracy z Akademią Świętokrzyską daje realną szansę na powstanie w tym mieście nowoczesnego ogrodu botanicznego na miarę XXI wieku.
OPIS TERENU
Teren przeznaczony pod ogród botaniczny położony jest bardzo blisko centrum Kielc z bardzo dogodnym dojazdem środkami komunikacji miejskiej. Zawiera się on pomiędzy ulicami Karczówkowską (od północy) a Jagiellońską (od wschodu). Od południa teren przyszłego ogrodu graniczyłby z terenami zajmowanymi przez szkołę, a od zachodu z terenami Chęcińsko-Kieleckiego Parku Krajobrazowego, a ściślej z Rezerwatem Krajobrazowym "Karczówka". Powierzchnia przeznaczonego pod ogród terenu wynosi około 12 ha. Cały teren ma kształt trapezu o dłuższym boku liczącym około 400 m biegnącym wzdłuż ulicy Karczówkowskiej a wysokość wspomnianego trapezu wynosi około 320 m. Istnieje także możliwość przeznaczenia pod potrzeby ogrodu terenu o powierzchni około 3 ha zlokalizowanego wzdłuż ul. Karczówkowskiej po przeciwnej stronie niż teren planowanego ogrodu. Cały teren planowanego ogrodu zlokalizowany jest na skarpie o skłonie południowym, południowo-wschodnim i wschodnim. Różnica poziomów pomiędzy najniższym miejscem zlokalizowanym w rejonie ul. Jagiellońskiej, a najwyższym (okolica rezerwatu krajobrazowego) wynosi około 20 m. Znaczne różnice wysokości terenu dochodzące w skrajnym przypadku do 7% spadku z jednej strony uatrakcyjniają teren pod względem przyrodniczym, z drugiej jednak mogą stwarzać duże problemy związane z budową dróg i ścieżek. Jednak w części wschodniej położonej w wzdłuż ulicy Jagiellońskiej są tereny płaskie, a nawet można znaleźć niewielkie zagłębienia. Niewielkie wypłaszczenie znajduje się także w południowo zachodniej części terenu. W tych miejscach można będzie zaplanować powstanie niewielkich zbiorników wodnych.
Obecnie teren ten jest nieużytkiem w dużej części porośniętym murawami kserotermicznymi oraz ciepłolubnymi zaroślami. Występują tam samosiewy głogów, róż, tarniny i ligustru. Od czasu do czasu pojawiają się brzoza, klon jawor i sosna. W dolnej części wzdłuż ulicy Jagiellońskiej w zagłębieniach terenu występują dość duże osiki. Przez większą część terenu z zachodu na wschód biegną cztery rzędy drzew owocowych. W części zachodniej są to jabłonie, a następnie śliwy. Drzewa owocowe pojawiają się także sporadycznie w górnej zachodniej części leżącej bezpośrednio przy działkach prywatnych. Należy przeanalizować stan tych drzew i ewentualnie po zabiegach konserwacyjnych pozostawić je na terenie przyszłego ogrodu. Pozostawić należy także, co najmniej dwa rzędy śliw, które po uporządkowaniu i wytyczeniu miedzy nimi drogi stworzą dość ładną aleję. Zostawić powinno się także większość dużych brzóz oraz sosen. Należy jednak szczegółowo przeanalizować pozostawienie wysokich osik gdyż część z nich na pewno należy usunąć.
Wskazane byłoby aby przed przystąpieniem do budowy ogrodu dokonać inwentaryzacji botanicznej terenu pod przyszły ogród. Pozwoli to na wydzielenie szczególnie cennych fragmentów i ewentualne ich zachowanie w stanie nie zmienionym lub zmienionym tylko w niewielkim stopniu oraz identyfikację innych i cennych taksonów roślin, które być może rosną na tym terenie.
Ze wstępnej analizy wynika, że na terenie ogrodu dominują gleby o odczynie zasadowym.
Teren położony po drugiej stronie ulicy Karczówkowskiej jest w części terenem zagospodarowanym. Znajduje się tam skwer z młodymi nasadzeniami drzew, z siecią alejek i z ławkami, a pozostała część to nieużytki. Cały teren jest mniej więcej płaski, ale położony na trzech tarasach przedzielonych niewielkimi skarpami. Na terenie tym wzdłuż ulicy ustawione są kapliczki (5) oraz znajduje się pamiątkowa tablica. Obiekty te należy pozostawić nienaruszone urządzając wokół nich jedynie ładną zieleń, która pełniłaby rolę ozdobną, a jednocześnie oddzielała je od zaplecza administracyjnego ogrodu i parkingów.
ROZSTRZYGNIĘTO KONKURS NA OPRACOWANIE KONCEPCJI PROGRAMOWO PRZESTRZENNEJ BUDOWY OGRODU BOTANICZNEGO WRAZ Z OBIEKTAMI I URZĄDZENIAMI BUDOWLANYMI
PROJEKT OGRODU BOTANICZNEGO W KIELCACH - ZAGOSPODAROWANIE TERENU
WIZUALIZACJA PROJEKTU OGRODU BOTANICZNEGO W KIELCACH
Ogród 1
Ogród 2
Ogród 3
